Minister knipt lintje door

Op 30 september 2022 vond de inhuldiging plaats van de gevangenis in Haren. Met een site van meer dan 15 hectaren groot en plaats voor 1190 gedetineerden staat de gloednieuwe inrichting meteen bovenaan de lijst als de grootste gevangenis van ons land. Het is echter vooral het vernieuwende gevangenismodel dat deze inrichting in het noorden van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest typeert.

Haren is een heus gevangenisdorp dat bestaat uit meerdere gebouwen waarbinnen gedetineerden zich op een gecontroleerde manier zelf kunnen verplaatsen. Naast meer autonomie geven aan gedetineerden, staat ook het leven in groep centraal. Gedetineerden verblijven in kleine groepen op leefeenheden. Ze worden begeleid door detentiebegeleiders, terwijl veiligheidsassistenten zorgen voor de bewaking en beveiliging. De architectuur, de inrichting binnen de gebouwen, de werking, … alles is gericht op gedetineerden voorbereiden op een succesvolle re-integratie in de samenleving én op een veiligere en modernere werkomgeving voor het personeel. De eerste gedetineerden worden in de tweede helft van oktober in Haren verwacht.

Gevangenisdorp

De gevangenis van Haren is ontworpen als een gevangenisdorp. Op de site zijn er 19 gebouwen, elk met een eigen functie én met een onderlinge wisselwerking. Er zijn gebouwen waar gedetineerden verblijven en gebouwen met gemeenschappelijke faciliteiten, verspreid rond een centraal plein. 

In kleine groepen op leefeenheden

De gebouwen waar gedetineerden verblijven, zijn onderverdeeld in leefeenheden. Gedetineerden leven er in kleine groepen van 10 tot 35 personen. De leefeenheden zijn zo ingericht dat ze het groepsleven bevorderen en gedetineerden aanmoedigen om dagelijkse bezigheden uit te voeren vergelijkbaar met die in het normale leven. 
Geen lange cellengangen meer die uitkomen op een centrum. Wel moderne cellen die uitgeven op een gemeenschappelijke leefruimte, te overschouwen vanuit het toezichtslokaal op de passerelle. Op de leefeenheid zijn ook gemeenschappelijke voorzieningen zoals een waslokaal om persoonlijke kledij te wassen en een keuken. Verder zijn er in de verblijfsgebouwen leslokalen, PC-ruimten, fitnessfaciliteiten, wandelplaatsen enz.

Hoewel de site meer dan 15 hectaren groot is, staat in Haren kleinschaligheid centraal. Er is gekozen voor kleinere gebouwen en aparte leefeenheden waar gedetineerden in een kleinere groep samenleven. Zo kan meer op maat van het profiel van de gedetineerde worden gewerkt. Er zijn verschillende verblijfsentiteiten, van open tot meer beveiligde afdelingen. Elke gedetineerde die toekomt, wordt eerst in observatie geplaatst. Op basis daarvan wordt beslist op welke afdeling hij zal verblijven. Voor de meesten zal dat een open afdeling zijn waar het leven in groep centraal staat. 

‘Het stadhuis’ en andere gemeenschappelijke faciliteiten

Naast de gebouwen waar gedetineerden verblijven, zijn er op de site van Haren verschillende gebouwen met gemeenschappelijke voorzieningen. Centraal bevinden zich enerzijds het zogenaamde ‘stadhuis’ waar gedetineerden voor allerlei diensten en activiteiten terecht kunnen en anderzijds het inkomgebouw. Verder zijn er nog gebouwen met werkplaatsen, logistieke diensten, personeelsrefter, lokalen voor administratieve diensten, enz. 

Detentiebegeleiders en veiligheidsassistenten

Haren is ook de eerste gevangenis - detentiehuizen niet meegerekend - waar detentiebegeleiders en veiligheidsassistenten aan de slag gaan. Door meer onderscheid te maken tussen opdrachten gericht op beveiliging dan wel op begeleiding én door die meer te specialiseren, kunnen we gedetineerden beter voorbereiden op hun vrijlating. De detentiebegeleiders begeleiden gedetineerden bij elke stap van hun verblijf en helpen hen om zinvol bezig te zijn. De veiligheidsassistenten leggen zich vooral toe op controle- en bewakingsopdrachten. Elk vanuit hun specifieke rol zorgen ze samen voor een dynamische veiligheid in de gevangenis met een menselijke aanpak.